اگر به دنبال یک روش نوین و خلاقانه برای جلب توجه مشتریان و ایجاد تجربهای بهیادماندنی برای آنها هستید، بازاریابی چریکی میتواند انتخابی ایدهآل باشد. این استراتژی که بر اساس ابتکار و شوک به مخاطب طراحی شده، به شما کمک میکند تا با استفاده از کمترین هزینه، بزرگترین تأثیر را بگذارید. در این مقاله با ویژگیها، روشها و نمونههای موفق گوریلا مارکتینگ آشنا میشوید و یاد میگیرید که چگونه میتوانید این تکنیک را در کمپینهای خود پیادهسازی کنید.
بازاریابی چریکی چیست؟ هنر تبلیغات خلاقانه و کمهزینه
بازاریابی چریکی نوعی استراتژی تبلیغاتی است که با بهرهگیری از روشهای غیرمعمول، خلاقانه و گاه شوکهکننده، تلاش میکند توجه عموم را به یک برند یا محصول جلب کند. هدف اصلی در این رویکرد، اثرگذاری عمیق بر مخاطب با کمترین هزینه ممکن است. برخلاف روشهای سنتی که به بودجههای بالا و تبلیغات گسترده وابستهاند، بازاریابی پارتیزانی به تعاملات مستقیم و اغلب غافلگیرکننده در مکانهای عمومی متکی است تا بتواند ذهن مخاطب را درگیر کرده و پیام برند را ماندگار سازد.
شرکتها در گوریلا مارکتینگ معمولاً روی گروههای خاص و کوچکی تمرکز میکنند که در محلهای مشخص و با اجرای خلاقانه، پیام تبلیغاتی را به شکلی غیرمنتظره منتقل میکنند. این شیوه باعث میشود برند در ذهن مخاطب متمایز شده و به شکل دهانبهدهان بین مردم پخش شود؛ که خود نوعی تبلیغ طبیعی و تأثیرگذار به شمار میآید.
جی کنراد لوینسون
جی کنراد لوینسون، نویسنده و مشاور مشهور آمریکایی، نخستین بار اصطلاح «بازاریابی چریکی» را در سال ۱۹۸۴ در کتابی با همین عنوان معرفی کرد. به باور او، جوهره این نوع بازاریابی، دستیابی به اهدافی مانند افزایش سود و رضایت مشتری از راههایی متفاوت با روشهای مرسوم است. بهجای سرمایهگذاری مالی زیاد از خلاقیت، انرژی، نوآوری و حتی شوک فرهنگی برای جذب توجه استفاده میشود.
لوینسون بر این باور بود که موفقیت در بازاریابی پارتیزانی در گروی ایجاد ارتباط احساسی و عمیق با مخاطب است؛ ارتباطی که نه با تکرار پیام تبلیغاتی، بلکه با تجربهای متفاوت و بهیادماندنی حاصل میشود. این فلسفه باعث شده بازاریابی چریکی به عنوان یک گزینه مؤثر برای کسبوکارهای کوچک یا برندهایی که به دنبال ایجاد تمایز هستند، محبوبیت بالایی پیدا کند.
ویژگیهای بازاریابی چریکی
بازاریابی چریکی یکی از آن استراتژیهایی است که با خلاقیت و غافلگیری، خود را در دل مخاطب جا میکند. برخلاف تبلیغات پرزرقوبرق و گرانقیمت، این روش با تکنیکهای ساده و ایدههای خاص، اثری ماندگار بهجا میگذارد. در ادامه مهمترین ویژگیهای این سبک بازاریابی را بررسی میکنیم:
ارتباط احساسی، قلب تپنده بازاریابی چریکی
بازاریابی چریکی زمانی موفق میشود که بتواند احساسات مخاطب را درگیر کند. این احساس میتواند تعجب، خنده، همدلی یا حتی شوک باشد؛ مهم این است که واکنش واقعی و عمیقی از مخاطب بگیرد. در این روش تبلیغ بهجای اینکه به چشم یک پیام بازرگانی خشک دیده شود، تبدیل به یک تجربه متفاوت میشود. این همان چیزی است که باعث میشود فرد تا مدتها آن را به خاطر بسپارد یا با دیگران به اشتراک بگذارد.
گوریلا مارکتینگ و جادوی مکانهای عمومی
یکی از بخشهای Guerrilla Marketing استفاده از فضاهای عمومی برای اجرای ایدهها است. مثلاً یک دیوار ساده، یک ایستگاه اتوبوس یا حتی کف خیابان میتواند به بستری برای تبلیغی متفاوت تبدیل گردد.
این نوع بازاریابی با حضور در فضاهایی که مردم انتظار تبلیغ ندارند، باعث جلب توجه میشود و همین عنصر غافلگیری است که آن را از دیگر روشها متمایز میکند. گوریلا مارکتینگ به برند فرصت میدهد که بهجای فریاد زدن، با نجوا مخاطب را جذب کند.
ارتباط تبلیغات چریکی و جنگهای چریکی
وقتی از بازاریابی چریکی صحبت میکنیم، شاید ناخودآگاه به یاد جنگهای چریکی بیافتیم و بیدلیل هم نیست! درست مثل آن نوع جنگها که با تکیه بر تاکتیکهای غافلگیرکننده و منابع محدود انجام میشوند، بازاریابی پارتیزانی هم از عنصر شوک و غیرمنتظره بودن برای اثرگذاری استفاده میکند. یعنی بهجای تبلیغات تکراری و خستهکننده، برند با حرکتی متفاوت و ناگهانی وارد میدان میشود و توجهها را به خود جلب میکند.
تبلیغات پارتیزانی، گزینه اقتصادی و کارآمد
بازاریابی پارتیزانی برای کسبوکارهایی که نمیخواهند یا نمیتوانند هزینههای سنگین تبلیغات کلاسیک را بپردازند، یک انتخاب عالی است. چون بهجای سرمایهگذاری مالی، تمرکز آن روی ایدهپردازی و اجرای هوشمندانه میشود. گاهی یک ایده ساده اما خلاقانه میتواند بازتابی بیشتر از یک کمپین گرانقیمت داشته باشد. همین ویژگی بودجهپسند بودن، بازاریابی چریکی را به گزینهای محبوب برای استارتاپها، برندهای کوچک و حتی شرکتهای بزرگ با ذهن خلاق تبدیل میکند.
انواع روشهای بازاریابی چریکی
در دنیای پررقابت امروزی، برندها برای دیده شدن نیاز دارند متفاوت عمل کنند. بازاریابی پارتیزانی با تکیه بر خلاقیت، شوک و تجربههای بهیادماندنی، سه روش اصلی دارد که هرکدام میتوانند بسته به موقعیت، به شدت تأثیرگذار باشند:
بازاریابی محیطی (Environmental Guerrilla Marketing)
در این روش، برند با خلق تصاویری غیرمنتظره در سطح شهر سروصدا به پا میکند. بازاریابی چریکی محیطی معمولاً در نقاط پررفتوآمد اجرا میشود؛ مثلا تغییر ظاهر یک مجسمه در میدان شهر، نصب اشیای بزرگ در پارکها یا چیدمان نامعمول وسایل در پیادهروها، نمونههایی از آن هستند. هدف این است که افراد در حین عبور روزمره با یک تصویر خاص و عجیب مواجه شده و ناخودآگاه توجه آنها جلب شود.
بازاریابی تجربی (Experiential Marketing)
بازاریابی تجربی مستقیماً روی احساسات و خاطرات مخاطب کار میکند. این نوع از گوریلا مارکتینگ بهجای اینکه فقط چیزی را نشان دهد، مشتری را درگیر یک تجربه خاص میکند. مثلاً تصور کنید وارد یک فروشگاه شوید و ناگهان همه چیز زنده و متحرک شود، یا در خیابان با یک رویداد تعاملی روبرو شوید که مربوط به یک برند خاص است. وقتی فرد خودش بخشی از تبلیغ میشود، احتمال فراموشنکردن آن تجربه بسیار بالا است.
بازاریابی ویروسی (Viral Marketing)
بازاریابی ویروسی یا همان وایرال مارکتینگ، یک روش دیجیتالی در بازاریابی پارتیزانی است که با خلق محتوایی قابلاشتراک، به سرعت بین افراد منتشر میشود. این محتوا میتواند یک ویدئو شوکهکننده، یک تصویر خندهدار یا یک داستان احساسی باشد که در شبکههای اجتماعی پخش میشود. جذابیت این روش در کمهزینه بودن و گستردگی فراگیر آن است. به همین دلیل، بسیاری از برندها در فضای آنلاین از بازاریابی پارتیزانی به سبک ویروسی برای افزایش آگاهی از برند استفاده میکنند.
بیشتر بدانید: بازاریابی محتوایی یا Content Marketing چیست؟
روش بازاریابی چریکی | محل اجرا | مزایا | چالشها | نمونه واقعی |
جدول مقایسهای روشهای بازاریابی چریکی | ||||
بازاریابی محیطی (Ambient) | خیابان، مترو، ایستگاه | جلب توجه بالا، وایرال شدن | نیاز به مجوز، امکان تخریب توسط مخاطبان | نقاشی سهبعدی مکدونالد روی پیادهرو |
بازاریابی ویروسی | شبکههای اجتماعی | هزینه کم، پتانسیل وایرال شدن بالا | عدم کنترل بر واکنشها، ریسک منفیشدن پیام | کمپین Ice Bucket Challenge |
بازاریابی تجربی | نمایشگاه، خیابان، فروشگاه | ارتباط عمیق با برند، اثر احساسی بالا | هزینه اجرا، نیاز به طراحی تجربه مؤثر | غرفه LEGO در مراکز خرید با امکان ساخت مدل واقعی |
بازاریابی کمین (Ambush) | مسابقات ورزشی، کنفرانسها | هزینه کمتر از اسپانسری رسمی، دیده شدن زیاد | احتمال واکنش منفی از برگزارکنندهها، منع قانونی | کمپین نایک در المپیک بدون اسپانسری مستقیم |
بازاریابی چریکی دیجیتال | شبکههای اجتماعی، وب، اپلیکیشن | اجرا سریع، قابلیت اندازهگیری | رقابت شدید، نیاز به خلاقیت مداوم | میمهای طنزآمیز برند Netflix درباره سریالها |
مزایا و معایب بازاریابی پارتیزانی
با وجود تمام جذابیتهایی که گوریلا مارکتینگ دارد، اجرای آن بدون بررسی دقیق مزایا و معایب ممکن است نتیجهای برعکس داشته باشد. در ادامه نگاه متفاوتی به نقاط قوت و ضعف بازاریابی پارتیزانی میاندازیم:
مزایای بازاریابی چریکی:
- هزینه پایین اجرا: برخلاف کمپینهای کلاسیک که بودجههای کلان میخواهند، بازاریابی پارتیزانی با سرمایهای محدود قابل اجرا است و برای کسبوکارهای نوپا گزینهای عالی محسوب میشود.
- نیازمند خلاقیت، نه منابع مالی: در گوریلا مارکتینگ چیزی که اهمیت دارد، ذهن خلاق است. حتی سادهترین ایدهها با اجرای خلاقانه میتوانند تأثیرگذار باشند.
- افزایش تعامل از طریق بازاریابی دهانبهدهان: کمپینهایی که مردم دربارهشان صحبت میکنند، به صورت خودکار در فضاهای حقیقی و مجازی منتشر میشوند.
- قابلیت وایرال شدن بدون تبلیغات مستقیم: اگر کمپین بهاندازه کافی جالب باشد، کاربران آن را در شبکههای اجتماعی به اشتراک میگذارند.
- امکان دیده شدن توسط رسانهها بدون هزینه: Guerrilla Marketing گاهی آنقدر خاص است که رسانهها برای پوشش آن داوطلب میشوند؛ فرصتی طلایی برای برندهایی که دنبال دیده شدن هستند.
معایب بازاریابی چریکی:
- احتمال برداشتهای اشتباه از پیام کمپین: اگر پیام به درستی منتقل نشود، ممکن است باعث سوتفاهم، سردرگمی یا حتی واکنش منفی مخاطبان شود.
- موانع حقوقی و محدودیتهای شهری: بعضی از روشهای گوریلا مارکتینگ ممکن است با قوانین شهری یا فرهنگی در تضاد بوده و جریمه یا واکنش رسمی به دنبال داشته باشند.
- وابستگی به زمان و موقعیت مکانی دقیق: کوچکترین خطا در انتخاب زمان، مکان یا اجرا ممکن است کل تلاش کمپین را بیاثر کند.
- ریسک واکنش منفی مخاطب: همه افراد حس شوخطبعی یا پذیرش یک سبک تبلیغاتی خاص را ندارند. گاهی مخاطب با کمپین احساس بیاحترامی یا فریب میکند.
- غیرقابل پیشبینی بودن نتایج: هیچ تضمینی برای موفقیت کمپینهای بازاریابی چریکی وجود ندارد. برخی از آنها شکست میخورند و حتی به برند آسیب میزنند.
نمونههای موفق جهانی و ایرانی
نمونههای زیادی وجود دارند که موفقیت در بازاریابی پارتیزانی را نشان میدهند. این نمونههای ایرانی و خارجی عبارتند از:
اسنپ و کمپین «ناکجا میری»
یکی از خلاقانهترین کمپینهای بازاریابی چریکی در بازار ایران مربوط به شرکت اسنپ بود. در این طرح برخی از کاربران بهجای سفر معمول، پیامی با عنوان «ناکجا میری؟» دریافت میکردند.
اگر پیشنهاد را میپذیرفتند، تیم اسنپ آنها را به یک تجربه غیرمنتظره میبرد. از دیدار با چهرههای شناختهشده گرفته تا شرکت در ماجراجوییهای خاص اتفاق میافتاد. این ایده با هزینهای محدود و با اتکا به عنصر غافلگیری، نمونهای عالی از Guerrilla Marketing در ایران محسوب میشود.
همراه اول و تجربه سینمایی در پردیس چارسو
در سال ۱۳۹۷، همراه اول کمپینی متفاوت را در یکی از سالنهای پردیس سینمایی چارسو راهاندازی کرد. تماشاگران بهجای تبلیغات کلیشهای، شاهد یک اجرای زنده کوتاه و مرتبط با مزایای بستههای اینترنت همراه اول بودند. این نوع اجرای تعاملی و خلاقانه، نمونهای از بازاریابی چریکی هوشمندانه است که بهجای انتقال مستقیم پیام، تجربه دلنشینی را برای مخاطب رقم زد و با استقبال مخاطبان روبهرو شد.
کلگیت و جعبه پیتزای شبانه
برند Colgate برای معرفی محصول جدید خود به نام Colgate Max Night، از بازاریابی چریکی استفاده کرد. این شرکت با برخی پیتزافروشیهای شبانه همکاری کرد تا پیتزاها را در جعبههایی با طراحی خاص به مشتریان برسانند. درون جعبه، تصویری از دهان و دندان دیده میشد که به طور غیرمستقیم اهمیت مسواک زدن در شب را یادآوری میکرد.
Circles Life و سورپرایز ۵۰ دلاری در سنگاپور
یک اپراتور اینترنتی در سنگاپور به نام Circles Life با روشی نوآورانه توانست توجه زیادی جلب کند. این شرکت تعدادی دستگاه فروش خودکار در سطح شهر نصب کرد تا کاربران بتوانند بسته اینترنت خریداری کنند. نکته جالب این بود که اولین خریدار هر دستگاه بهجای دریافت اینترنت، ۵۰ دلار پول نقد دریافت میکرد؛ در حالی که تنها ۳ دلار پرداخت کرده بود. این تاکتیک گوریلا مارکتینگ باعث ایجاد صف، هیجان، عکسبرداری و انتشار گسترده در فضای مجازی شد.
طراحی کمپین بازاریابی چریکی
برای اجرای یک کمپین بازاریابی چریکی موفق، مهمترین گام، طراحی هوشمندانه و خلاقانه کمپین است. برخلاف روشهای سنتی که بیشتر بر تکرار پیام و هزینههای تبلیغاتی بالا تکیه دارند، در بازاریابی پارتیزانی باید ایدهای خلاق، غیرمنتظره و تأثیرگذار پیدا کرد که با کمترین هزینه، بیشترین واکنش را از مخاطب بگیرد.
طراحی چنین کمپینی نیازمند شناخت دقیق مخاطبان هدف، انتخاب فضای مناسب برای اجرا و ایجاد یک تجربه فراموشنشدنی است. در این مرحله، ترکیب خلاقیت با تحلیل بازار و فرهنگ مخاطبان میتواند کلید موفقیت باشد.
مراحل اجرایی و نکات موفقیت
یکی از دلایلی که گوریلا مارکتینگ تا این حد تأثیرگذار بوده، متفاوت بودن آن با روشهای معمول بازاریابی است. این سبک از بازاریابی به دلیل غیرمنتظره بودن، بیشتر در ذهن مخاطب باقی میماند و باعث میشود تجربهای منحصربهفرد شکل بگیرد. اجرای یک کمپین موفق نیازمند برنامهریزی دقیق است.
از طراحی پیام و انتخاب مکان مناسب گرفته تا زمانبندی و نوع اجرای ایده، همگی از نکات موفقیت هستند. همچنین باید آمادگی واکنشهای ناگهانی مخاطبان و فضای مجازی را داشت. نکته کلیدی دیگر در موفقیت این نوع بازاریابی، ایجاد احساس شوک مثبت یا هیجان در مخاطب است؛ حسی که اغلب روشهای سنتی نمیتوانند ایجاد کنند.
Guerrilla Marketing شاید ریسکپذیر به نظر برسد، اما اگر درست طراحی و اجرا شود، میتواند نتایج بسیار بهتری از تبلیغات متعارف داشته باشد.
ردیف | عنوان مرحله | توضیحات |
"پروسه طراحی کمپین گوریلا مارکتینگ" | ||
1 | تعریف هدف کمپین | تعیین کنید که قصد دارید با کمپین خود به چه چیزی برسید: افزایش آگاهی از برند، فروش، معرفی محصول جدید یا وایرال؟ هدف باید قابل اندازهگیری و مشخص باشد. |
2 | شناخت دقیق پرسونای مخاطب | تحلیل کنید مخاطب هدف کیست، چه نیاز و دغدغهای دارد، چه چیزی او را شگفتزده میکند یا واکنش احساسی نشان میدهد. موفقیت کمپین به درک صحیح از مخاطب وابسته است. |
3 | انتخاب مکان و بستر اجرای کمپین | تصمیم بگیرید که کمپین بهصورت فیزیکی (مثل خیابان، مترو، فروشگاه) یا آنلاین (شبکههای اجتماعی، فضای دیجیتال) اجرا شود. این انتخاب بر خلاقیت و اجرا تأثیر دارد. |
4 | ایدهپردازی خلاقانه | تیمی خلاق تشکیل دهید و با طوفان فکری ایدههایی غیرمتعارف، سورپرایزکننده و ماندگار طراحی کنید. ایده باید با برند هماهنگ باشد و اثر احساسی یا تعجببرانگیز ایجاد کند. |
5 | طراحی اجرایی و آمادهسازی | جزئیات اجرا را مشخص کنید: بودجه، طراحی گرافیکی، ساخت تجهیزات یا ابزار موردنیاز، مجوزهای لازم و زمانبندی اجرای کمپین. همه چیز باید دقیق برنامهریزی شود. |
6 | اجرای کمپین در محل یا پلتفرم انتخابی | زمان اجرای کمپین رسیده! در این مرحله باید طبق برنامه عمل شود. اجرای صحیح و هماهنگ تیمی بسیار مهم است. |
7 | مستندسازی و ثبت محتوا | از اجرای کمپین عکس، ویدیو و محتوای رسانهای تهیه کنید. این محتوا در توزیع آنلاین، گزارشگیری و وایرال شدن حیاتی است. |
8 | توزیع در رسانهها و شبکههای اجتماعی | محتوا را از طریق پلتفرمهایی مثل اینستاگرام، لینکدین، تیکتاک یا وبسایت منتشر کنید. از افراد تأثیرگذار (اینفلوئنسرها) کمک بگیرید. |
9 | تحلیل نتایج و بازخوردها | با ابزارهای آنالیتیک، عملکرد کمپین را بسنجید: بازدید، تعامل، فروش، نرخ اشتراکگذاری و احساس عمومی نسبت به کمپین. |
10 | بهینهسازی برای کمپینهای آینده | از نتایج آموختهها را استخراج کرده و برای کمپینهای بعدی برنامهریزی کنید. بررسی نقاط ضعف و قوت بسیار مهم است. |
اشتباهات رایج بازاریابی پارتیزانی
در این نوع بازاریابی ممکن است اشتباهاتی رخ دهد. رایجترین اشتباهات در بازاریابی چریکی شامل:
- برخی کسبوکارها بدون شناخت دقیق مخاطب هدف، کمپین را اجرا میکنند.
- بعضی از کمپینها پیام مبهمی را انتقال میدهند و باعث سوءتفاهم میشوند.
- برخی برندها قوانین شهری و حقوقی را رعایت نمیکنند و برای اجرای کمپین دچار دردسر میشوند.
- برخی بازاریابان بیشازحد روی جنبه شوکهکننده تمرکز میکنند و از پیام اصلی فاصله میگیرند.
- بعضی کمپینها به تفاوتهای فرهنگی بیتوجهی میکنند و باعث ناراحتی عمومی میشوند.
- برخی کسبوکارها زمان و مکان اجرای کمپین را درست انتخاب نمیکنند و اثربخشی را از بین میبرند.
- برخی برندها برای مدیریت بازخورد منفی برنامهریزی نمیکنند و در برابر بحرانها آسیبپذیر میشوند.
- بعضی کمپینها ایدههای تکراری یا تقلیدی را اجرا میکنند و توجه مخاطب را از دست میدهند.
- گاهی برندها هدف اصلی کمپین را فراموش میکنند و صرفاً به دنبال وایرال شدن میروند.
- برخی کسبوکارها نتایج کمپین را تحلیل نمیکنند و در بهبود استراتژی باز میمانند.
مقالات بیشتر: انواع بازاریابی اثربخش و تاثیرگذار
آیا آمادهاید یک گام جسورانه در بازاریابی بردارید؟
بازاریابی چریکی ثابت کرده که با خلاقیت میتوان بدون بودجههای کلان، تأثیرات بزرگی در ذهن مخاطب گذاشت. نمونههای داخلی و خارجی بهخوبی نشان دادهاند که چگونه یک ایده غیرمنتظره میتواند برند را ماندگار کند. از کمپین «ناکجا میری» اسنپ تا ایده جذاب کلگیت، همه یک چیز را میگویند کا بازاریابی پارتیزانی اگر درست اجرا شود، جواب میدهد.
مهم نیست برند شما بزرگ است یا تازهکار؛ این موضوع اهمیت دارد که متفاوت فکر کرده، جسورانه عمل و مشتری را شگفتزده کنید. اگر به دنبال راهی ساده و هوشمند برای اجرای ایدههای بازاریابیتان هستید، سایت ساز پرتال روش قدرتمندی برای طراحی و اجرای کمپینهای دیجیتال در اختیارتان میگذارد. برای ساخت یک سایت موفق و راهنمایی در حوزه کسبوکارتان میتوانید با 02168125 بخش داخلی ۲ تماس بگیرید و از کارشناسان مشاوره دریافت کنید.
همچنین اگر تاکنون ایدهای خلاقانه در ذهن داشتهاید که فکر میکردید میتواند دنیا را تکان دهد، در بخش نظرات آن را با ما در میان بگذارید. شاید ایده شما الهامبخش دیگران باشد!
سؤالات متداول
- بازاریابی چریکی برای چه کسبوکارهایی مناسب است؟
برای کسبوکارهایی که بودجه تبلیغاتی محدود دارند اما میخواهند با خلاقیت و ایدههای خاص در ذهن مخاطب ماندگار شوند.
- تفاوت بازاریابی چریکی با تبلیغات سنتی چیست؟
بازاریابی پارتیزانی روی غافلگیری و جذب توجه از طریق روشهای نامتعارف تمرکز دارد، در حالی که تبلیغات سنتی معمولاً رسمی، تکراری و پرهزینه هستند.
- آیا بازاریابی پارتیزانی ریسک دارد؟
بله، این روش اگر بدون برنامهریزی دقیق یا شناخت مخاطب اجرا شود، ممکن است باعث برداشت نادرست یا واکنش منفی مخاطب گردد.