دلایل افت رتبه سایت در موتورهای جستجو چیست؟

صحنه ترسناکی است، اینکه بدون هیچ دلیلی سایت‌تان به ناگهان رتبه‌هایش را از دست داده و بازدیدش کاهش پیدا کند. مخصوصا اگر سئوکار باشید و بخواهید به کارفرما جواب پس بدهید، شرایط سخت‌تر خواهد شد. در هر حال، دلایل افت رتبه سایت چیست؟ چه چیزی باعث می‌شود ناگهان گوگل رتبه سایت ما را در یک یا چند کلمه کلیدی در نتایج جستجو کاهش بدهد؟ اصلا چطور بفهمیم که در کدام کلمات رتبه‌مان کاهش پیدا کرده است؟ تمامی چیزی که در این چند سال تجربه انجام خدمات سئو می‌دانم را در این مقاله به شما توضیح می‌دهم.

دلایل افت رتبه سایت چیست؟

قبل از اینکه شروع کنید به بررسی دلایل افت رتبه سایت‌تان در گوگل، ابتدا مطمئن شوید که آمار را از حساب سرچ کنسول درست مشاهده می‌کنید! در واقع چند بار برای خودم پیش آمده که ببینم رتبه سایتم دچار افت شده، اما وقتی دقت بیشتری به خرج داده‌ام، متوجه شده‌ام که وارد اکانت سرچ کنسول اشتباهی شده‌ام. مثلا:

• به جای اینکه وارد اکانت اصلی سایت شوم، وارد اکانت مربوط به زیردامنه شده‌ام!
• یا اصلا به اشتباه سرچ کنسول سایت را به جای https با آدرس http وارد کرده‌ام و گوگل آمار نسخه بدون SSL را به من نمایش می‌دهد.

پس ابتدا از این موضوع مطمئن شوید که در اکانت سرچ کنسول درستی هستید.

1_ الگوریتم جدید گوگل منتشر شده!

یکی از رایج‌ترین دلایل افت رتبه سایت، انتشار یک الگوریتم جدید یا بروزرسانی الگوریتم‌های قبلی توسط گوگل است. اگر چنین اتفاقی افتاده باشد، در سایت‌های به‌روز حوزه سئو، مخصوصا وب سایت انگلیسی‌زبان MOZ خبرش منتشر می‌شود. همینطور فعالان سئوی وب فارسی قطعا این بروزرسانی را در اینستاگرام و توییتر خودشان اطلاع‌رسانی می‌کنند.

در هر حال در زمان آپدیت‌ها بالا و پایین شدن رتبه سایت، یک موضوع کاملا عادی است. در اغلب مواقع و اگر تا قبل از آپدیت اشتباه سئوی خاصی انجام نداده باشید، رتبه‌های سایت بعد از گذشت 1 الی 2 هفته بازگشته و دوباره بازدیدتان را به دست می‌آورید. اما خب در عین حال امکان هم دارد به خاطر آپدیت، واقعا بخشی از رتبه‌های‌تان را از دست بدهید.

مثلا همین 1 ماه پیش، در دی‌ماه سال 1401 گوگل آپدیت جدیدی منتشر کرد. این آپدیت باعث شد بعضی سایت‌هایی که تا قبل از این اقدام به خرید «بک لینک» کرده بودند، کمی بازدیدشان را از دست بدهند. البته بازدید از دست رفته چیزی در حد 5 الی 10 درصد بود.

نکته مهم: در زمان آپدیت‌ها کار مشکوکی از جمله کارهای مرتبط به سئوی خارجی انجام ندهید.

2_ از دست رفتن بک لینک‌ها

اگر از آن‌دسته سئوکارهایی هستید که به شدت روی سئوی خارجی و خرید و ساخت بک لینک تمرکز کرده بودید، سری به لیست بک لینک‌های تان بزنید. چراکه احتمال دارد به ناگهان و به دلیلی بخشی از بک لینک‌های‌تان حذف شده باشد. حذف شدن و از دست رفتن ناگهانی تعداد زیادی بک لینک می‌تواند کمی گوگل را به شما مشکوک کرده و رتبه‌های‌تان را کاهش بدهد. در این شرایط بهتر است با خرید بک لینک‌های باکیفیت و البته نه با سرعت زیاد، بک لینک‌های از دست‌رفته را جبران کنید. مثلا اگر 400 بک لینک‌تان از دست رفته، طی 1 هفته تا 2 ماه یا حتی مدت بیشتر (بر اساس تشخیص خودتان و سرعت قبلی ساخت بک لینک) دوباره بک لینک‌های جدید را جایگزین‌شان کنید. دقت کنید، برای بررسی آمار بک لینک‌ها بهتر است به جای آمار خود سرچ کنسول، از ابزارهای تخصصی آنالیز بک لینک مثل ابزار سایت MOZ و Ahref کمک بگیرید.

نکته: از دست رفتن بک لینک‌ها دلایل مختلفی دارد. شاید رقبا با پرداخت هزینه به سایت‌ها، از آنها خواسته باشند بک لینک‌های‌تان را حذف کنند و شاید هم موضوع، چیز دیگری باشد.

3_ خرید ناگهانی بک لینک

مخصوصا اگر از آن‌دسته وبمسترانی هستید که بدون دانش کافی و صرفا با گذراندن چند دوره کوتاه در مورد سئو شروع به بهینه کردن سایت‌تان کرده‌اید، این احتمال وجود دارد که دچار مشکل خرید بک لینک ناگهانی یا غیر اصولی شده باشید! در واقع بارها شده عزیزانی را ببینم که به دلیل نبود دانش کافی، بک لینک‌های اسپم، بی‌ارزش یا حتی بک لینک‌هایی در تعداد بالا خریداری کرده باشند.

در این شرایط الگوریتم‌های گوگل به سرعت به سایت شما شک می‌کنند. نتیجه این است که یا اعتبار صفحات مورد نظر از دست می‌رود یا اینکه حداقل اعتبار بک لینک‌های خریداری‌شده، به سایت‌تان منتقل نمی‌شود. البته که اگر به تازگی بک لینکی خریده و تازه دچار افت رتبه شده‌اید، به احتمال زیاد گوگل جریمه‌تان کرده است. در انتهای مقاله در مورد جریمه و پنالتی گوگل توضیحات بیشتری می‌دهم.

4_ خرید بک لینک موقت

در سطح وب، سایت‌های زیادی وجود دارند که به شما بک لینک‌های موقت می‌فروشند. بک لینک‌های 1 الی 12 ماهه. ببینید، بسیاری از سئوکارها این موضوع را عنوان می‌کنند که بک لینک‌های موقت به سئوی سایت شما آسیب می‌زنند. حالا اینکه دقیقا منظور از موقت چند ماه است، چیزی است که بر سر آن اختلاف نظر وجود دارد. خود من هیچ موقع بک لینکی که در کمتر از 12 ماه از بین می‌رود را خریداری نمی‌کنم. مگر اینکه شرایط سایت خاص باشد. پس اگر به تازگی تعداد زیادی بک لینک موقت خریده‌اید و طی این مدت زمان‌شان به اتمام رسیده و از بین رفته‌اند، احتمالا مشکل از همان‌هاست.

5_ مشکلات سرعت پیدا کرده‌اید

یک سوال بسیار مهم، به تازگی چه تغییر جدیدی در سایت‌تان داده‌اید؟

• مثلا افزونه جدیدی نصب کرده‌اید؟
• هاست و سرورتان را انتقال داده‌اید؟
• یک قابلیت جدید به سایت اضافه کرده‌اید؟
• یا... .

مخصوصا در سایت‌های وردپرسی که به وبمستر اجازه می‌دهند به راحتی هر تغییر دلخواهی را در آنها ایجاد کند، این امکان وجود دارد که یکی از تغییرات جدید باعث کاهش سرعت سایت شده باشد. حالا اگر این کاهش سرعت در حدی باشد که از رقبا عقب بیوفتید، یا حتی بدتر و در حدی که خیلی از کاربران به دلیل سرعت پایین اصلا وارد سایت‌تان نشوند، خب به احتمال زیاد دلیل کاهش رتبه سایت‌تان را پیدا کرده‌اید. در این زمینه مطالعه مقاله «افزایش سرعت سایت» را به شما پیشنهاد می‌کنم.

6_ مشکلات سرور پیدا کرده‌اید

یکی دیگر از متهمان احتمالی مشکل کاهش رتبه سایت، سرور و هاست شماست! مخصوصا اگر از شرکت‌های نه‌چندان معتبر و شناخته شده هاست‌تان را خریداری کرده باشید، این احتمال وجود دارد که افت رتبه‌ها به هاست مرتبط باشد. اما دقیقا چه اتفاقی باعث این مشکل در سمت سرور می‌شود؟

• اول از همه و رایج‌ترین دلیل، قطعی مداوم سرور است. برای بررسی این موضوع پیشنهاد می‌کنم سایت‌تان را در ابزار رایگان UpTime Robot ثبت کنید. این ابزار به شما در زمان قطعی، یک ایمیل ارسال کرده و در زمان اتصال دوباره هم ایمیل ارسال کرده و خبر می‌دهد که برای چه مدت سایت در دسترس نبوده است.
• در درجه دوم، که البته احتمال کمی دارد، ممکن است فردی فایل‌های مهم و اثرگذار سایت‌تان را تغییر داده باشد. مثلا متن فایل Robot.txt یا htaccess را ویرایش کرده یا حتی آنها را از دسترس خارج کرده باشد.

در ضمن دقت کنید که مشکلات کاهش سرعت سایت هم می‌تواند به سرور و مشکلات فنی آن مرتبط باشد.

7_ مشکلات تجربه کاربری پیدا کرده‌اید

یکی دیگر از احتمالات این است که به تازگی یک تغییر در سایت داده‌اید و این تغییر باعث می‌شود کاربران صفحات را ترک کنند. مثلا:

• ممکن است جایگاه منو را تغییر داده باشید و کاربران جدید نتوانند منو را پیدا کنند.
• امکان دارد دسته‌بندی‌های سایت را تغییر داده و کاربران در رسیدن به محصول یا صفحه مورد نظرشان ناکام بمانند.
• شاید رنگ یا اندازه فونت صفحات‌تان را به شکلی تغییر داده باشید که باعث آزار چشم کاربران می‌شود.
• و... .

8_ با هشدار 404 روبرو شده‌اید

در ادامه مقاله می‌خواهم با چند تا از رایج‌ترین ارورها و هشدارهایی که سرچ کنسول به شما می‌دهد آشنای‌تان کنم. اما دقت کنید، این مشکلات زمانی باعث کاهش رتبه سایت می‌شوند که واقعا تعداد زیادی داشته باشند. این یعنی قرار نیست سایت‌تان به خاطر یکی دو صفحه‌ای که تبدیل به 404 شده، رتبه‌هایش را از دست بدهد. البته مگر اینکه صفحات حذف‌شده، همان صفحات پربازدید سایت باشند.

در هر حال متهم ردیف اول، ارور 404 است. این ارور زمانی به وجود می‌آید که یک صفحه از سایت شما حذف شود اما هنوز در صفحات دیگر سایت‌تان یا حتی دیگر سایت‌ها، لینک‌هایی به آن وجود داشته باشد. مثلا اگر من صفحه سئو سایت فروشگاهی را حذف کنم اما لینک این صفحه هنوز در فوتر سایتم وجود داشته باشد، خب این آدرس تبدیل 404 می‌شود. برای بررسی دقیق‌تر، یا از ابزار Screaming Frog کمک بگیرید یا به سراغ بخش Indexing در سرچ کنسول و سپس صفحه Pages بروید. در این بخش گوگل به شما صفحات 404 شده را نمایش می‌دهد.

همانطور که مشخص است، اینجا ارورهای 404 به شما نشان داده شده. 

9_ با هشدار Duplicate روبرو شده‌اید

Duplicate در واقع صفحه‌ای تکراری در سایت شماست! صفحه‌ای که مشابه آن را در سایت‌تان داشته‌اید. در سرچ کنسول و در همان قسمت Pages شما با 2 هشدار Duplicate روبرو می‌شوید. البته در اغلب مواقع این هشدار باعث کاهش رتبه سایت شما نیست اما خب بد هم نیست آن را بررسی کنید.

Duplicate without user-selected canonical: این هشدار به شما می‌گوید صفحاتی که گوگل تعیین کرده، از نظر گوگل در سایت شما تکراری بوده و به همین دلیل در نتایج جستجو نمایش داده نمی‌شوند. دقت کنید، مشکل زمانی است که یک صفحه اصلی و ارزشمند شما در این قسمت قرار گرفته باشد. چراکه در این شرایط صفحه مورد نظر قرار نیست سئو شود.

Duplicate, Google chose different canonical than user: این هشدار هم دوباره به شما نشان می‌دهد که قرار نیست یک‌سری از صفحات‌تان توسط گوگل سئو شود. اگر صفحات لیست شده از صفحات مهم سایت‌تان هستند، حتما به آن رسیدگی کنید.

10_ با هشدارهای Blocked روبرو شده‌اید

چند هشدار در سرچ کنسول وجود دارد که عبارت Blocked در آنها استفاده شده است. مثلا URL blocked by robots.txt یا Blocked due to unauthorized request (401) نکته اینجاست که این هشدارها به شما می‌گویند صفحات مورد نظر به نحوی از دسترس گوگل خارج هستند. پس اگر یکی از صفحات مهم سایت‌تان در این بخش قرار گرفته است، می‌توانید انتظار این را داشته باشید که دلیل افت رتبه سایت‌تان همان باشد.

11_ صفحات مهم را نوایندکس کرده‌اید

نوایندکس، دستوری است که به ربات‌های گوگل می‌گوید صفحه مورد نظر را بررسی نکنند. برای نوایندکس کردن صفحه، 2 راه اصلی وجود دارد. یکی اینکه تگ نوایندکس را در کدهای خود صفحه قرار بدهید.

در درجه دوم هم اینکه آن را از طریق فایل robots.txt در هاست نوایندکس کنید. در بسیاری از مواقع وقتی یک صفحه را نوایندکس کنید، گوگل آن صفحه را در هشدار URL marked ‘noindex’ به شما نمایش می‌دهد. 

12_ کل سایت را نوایندکس کرده‌اید!

یکی از اشتباهات رایج در سایت‌های وردپرسی، این است که یک نفر به اشتباه با زدن یک دکمه، کل سایت را از ایندکس گوگل خارج می‌کند! در واقع در بخش تنظیمات، قسمت خواندن، سیستم مدیریت محتوای وردپرس به شما این اجازه را می‌دهد که صرفا با انتخاب گزینه از "موتورهای جستجو درخواست کن تا محتوای سایت را بررسی نکنند" دسترسی ربات‌های گوگل به سایت را ببندید.

بنابراین پیشنهاد می‌کنم همین حالا به این صفحه رفته و به طور دقیق این موضوع را بررسی کنید که آیا این مشکل برای شما هم پیش آمده است یا نه. دقت کنید، تیک این گزینه نباید زده شود! اگر آن را فعال کنید، در واقع به ربات‌ها اجازه بررسی سایت را نداده‌اید.

13_ دچار هشدارهای Mobile Usability شده‌اید

یکی دیگر از قسمت بسیار مهم در سرچ کنسول، قسمت Mobile Usability است.

همانطور که مشاهده می‌کنید اینجا گوگل هر از گاهی به شما یک‌سری هشدار در مورد سایت‌تان و نحوه نمایش آن در دستگاه‌های موبایلی می‌دهد. حالا اگر به ناگهان گوگل به شما گفته که اغلب صفحات سایت‌تان دچار هشدارهای مرتبط به موبایل شده‌اند، ممکن است دلیل کاهش رتبه سایت‌تان همین باشد.

14_ رقبا بهتر از شما عمل کرده‌اند

مخصوصا اگر بخش زیادی از بازدید سایت‌تان، از چند صفحه خاص است، احتمال دارد که بهتر شدن سئوی سایت رقبا باعث کاهش رتبه شما شده باشد. در واقع اگر رقیب یا رقبا صرفا رتبه شما در چند کلمه کلیدی اصلی‌تان را یک قدم به عقب ببرند، ممکن است به همین دلیل دچار افت رتبه شده باشید. در بخش بعدی مقاله در مورد اینکه چطور بفهمیم دقیقا افت رتبه مربوط به کدام صفحات بوده صحبت می‌کنم.

15_ رقبا ناجوانمردی کرده‌اند!

اینهم یکی دیگر از احتمالات است! در واقع در «سئوی منفی» رقبا سعی می‌کنند تکنیک کلاه سیاهی از سئو را اجرا کرده و اینطور وانمود کنند که شما اجرا کننده این تکنیک بوده‌اید. مثلا برای سایت شما تعداد زیادی بک لینک بی‌ارزش خریداری می‌کنند. به این ترتیب گوگل تصور می‌کند شما دچار خطا شده‌اید و سایت‌تان را دچار جریمه خواهد کرد. برای بررسی دقیق‌تر، باید به کمک ابزارهای آنالیز بک لینک مثل ابزار سایت Ahref یا ابزار سایت MOZ، به طور مداوم بک لینک‌های‌تان را بررسی کنید.

16_ آمار جستجوی یک کلمه کاهش پیدا کرده

اگر دقت کرده باشید، بعضی کلمات فصلی هستند. مثلا کلمات مرتبط به درمان بوی عرق در تابستان بیشتر جستجو می‌شوند و کلمات مرتبط به ولنتاین، در فصل زمستان. پس اگر بازدید اصلی سایت‌تان روی این کلمات است، شاید واقعا کاهش بازدیدتان خیلی هم نگران‌کننده نباشد. البته مثال‌های دیگری هم از کاهش جستجوی یک کلمه وجود دارد. مثلا همین حالا که این مقاله را می‌نویسم، چند ماهی است که ابزار الکسا به فعالیت خودش در دنیای سئو پایان داده است. همین موضوع باعث شده کلماتی مثلکاهش رتبه الکسا و افزایش رتبه الکسا و حتی دلیل افت رتبه الکسا دیگر جستجوی زیادی نداشته باشد!

17_ یک تغییر ناگهانی داده‌اید

به طور کلی همیشه گفته می‌شود که بهتر است در سئو، تغییرهای ناگهانی و بزرگ ندهید. مثلا شاید متوجه شده‌اید که 100 یا چند 100 صفحه‌تان 404 شده و همه‌شان را ریدایرکت کرده‌اید، شاید هاست‌تان را منتقل کرده باشید، شاید قالب‌تان را تغییر داده باشید و... . در این شرایط اگر حین انجام کار دچار ایراد ریشه‌ای و بزرگی نشوید، کاهش رتبه طبیعی بوده و بعد از مدتی دوباره شرایط مثل قبل می‌شود. مثلا اگر به خاطر انتقال هاست، به مشکلات فنی یا مشکل سرعت نخورید، بعد از چند هفته دوباره رتبه‌های‌تان باز می‌گردند.

18_ مشکلات امنیتی

گوگل به شدت نسبت به امنیت سایت شما حساسیت دارد و اگر متوجه شود که سایت‌تان به دست هکران افتاده، سریعا رتبه‌های آن را کاهش می‌دهد. برای بررسی این موضوع سریعا به بخش Security issues در سرچ کنسول مراجعه کنید. اگر مشکلی وجود داشته باشد، گوگل در این بخش این موضوع را به شما اطلاع می‌دهد. در ضمن تا زمانی که مسأله را حل نکنید، شرایط بدتر می‌شود. البته بعد از رفع مشکل هم باید زمان زیادی را صبر کنید تا دوباره شرایط مثل قبل شود. چراکه این بار گوگل کمی سخت به شما اعتماد می‌کند.

آیا دلیل افت رتبه سایت پنالتی شدن است؟

ببینید، در گذشته «پنالتی گوگل» به این شکل بود که به خاطر یک اشتباه بزرگ، کل سایت شما دچار جریمه می‌شد. اما امروز گوگل به ندرت کل یک دامنه را جریمه می‌کند. پس چه اتفاقی می‌افتد؟ صرفا صفحه یا صفحاتی که به مشکل خورده‌اند، مثلا دچار اخطار لینک بیلدینگ شده‌اند، رتبه و اعتبارشان را از دست می‌دهند.

اگر می‌پرسید از کجا بفهمم که آیا پنالتی شده‌ام یا نه، اول از همه که در اغلب مواقع گوگل این موضوع را به شما اطلاع نمی‌دهد. اما اگر نوع جریمه‌تان جریمه دستی بوده باشد، در بخش Manual actions سرچ کنسول این موضوع به شما اطلاع داده خواهد شد.

بررسی دلیل اصلی کاهش رتبه سایت

یکی از مهم‌ترین کارهایی که باید در مسیر بررسی دلایل پایین آمدن صفحات سایت انجام بدهید، این است که متوجه شوید دقیقا دلیل افت رتبه، کدام صفحات بوده‌اند. چطور این کار را انجام بدهیم؟ وارد سرچ کنسول سایت شوید.

همانطور که مشخص است، بر اساس این آمار در روز 20 دسامبر بازدید سایت من عادی بوده و در روز 21 دسامبر، بازدیدم ریزش کرده است.

خب، حالا به تصویر بالا خوب دقت کنید! در واقع اینجا می‌خواهم به سرچ کنسول بگویم که آمار 2 روزِ بازدید سایت من را با هم مقایسه کن. یعنی آمار روز 20 دسامبر و آمار روز 21 دسامبر را. چطور این کار را انجام می‌دهم؟

1. به بخش Google Result می‌روم.
2. روی گزینه date که با عدد 2 در تصویر مشخص شده می‌زنم.
3. روی گزینه Compare که با عدد 3 مشخص شده می‌زنم.
4. به سراغ گزینه Custom که با عدد 4 مشخص شده می‌روم.

خب، همانطور که مشخص است ما اینجا در قسمتی که با عدد 5 مشخص شده، 4 کادر داریم که در همه آنها تاریخ قرار گرفته. در واقع هر 2 کادر تاریخی که در یک سطر قرار گرفته، به سرچ کنسول می‌گوید هدف ما مشاهده بازدید تاریخ از کدام روز تا کدام روز است. مثلا چون من قصد دارم آمار روز 20 دسامبر را با 21 دسامبر مقایسه کنم، باید در سطر اول، در هر 2 کادر عبارت 2022-12-20 را وارد کنم! چرا؟

چون به این ترتیب می‌گویم یکی از تاریخ‌های مورد مقایسه، بازدید سایت از ابتدا تا انتهای روز 20 دسامبر باشد. بنابراین در کادر دوم هم باید دوباره عبارت 2022-12-21 را وارد کنم.

خب، همانطور که مشخص است الان سرچ کنسول آمار دو روز از سایت را به من نشان داده و با هم مقایسه کرده. در این یک روز، حدود 1500 هزار نفر از بازدید من ریزش پیدا کرده است. حالا کمی صفحه را به پایین اسکرول کنید:

اینجا چند اتفاق مهم افتاد!

در حالت عادی اینجا سرچ کنسول به شما نشان می‌دهد که بازدید هر کلمه کلیدی‌تان طی این 2 روز چقدر بوده است. اما من برای بررسی دقیق‌تر، ابتدا گزینه Page را انتخاب کردم تا سرچ کنسول، نشانم بدهد در هر روز دقیقا هر صفحه از سایتم چقدر کلیک داشته. بعد از آن، روی گزینه Clicks Difference دوبار کلیک کردم. به این ترتیب آمار نشانم می‌دهد که تفاوت منفی بین کلیک‌ها به چه شرحی بوده است.

همانطور که مشخص است، اینجا آمار بازدید بعضی صفحات من در حد چند کلیک کم شده است. اما پس چرا 1500 بازدیدم کاهش پیدا کرده؟ دلیل این است که این آمار اندک کاهش کلیک در همه صفحات دیده می‌شود! اصولا چنین چیزی یا به خاطر تغییر الگوریتم‌های گوگل است که کل سایت را تحت تاثیر قرار می‌دهد یا کاهش جستجوی کاربران در سطح وب. البته برای بررسی دقیق‌تر می‌توانید به جای آمار کلیک، آمار بازدید در نتایج یا همان Impression را هم بررسی کنید.

دقت کنید، اگر متوجه شدید کاهش رتبه‌تان به خاطر یک یا چند صفحه مهم سایت بوده، حتما آنها را بروزرسانی کرده و محتوای ارزشمندی به آن اضافه کنید.

کلام آخر

خب، فکر کنم توانستم به وعده‌ام عمل کنم و کامل‌ترین مقاله در مورد دلایل افت رتبه سایت را برای‌تان بنویسم! در آخر اگر سوال و نظری در مورد هر بخش از این مقاله داشتید آن را در بخش نظرات مطرح کنید تا پاسخ‌تان را به شکل تخصصی بدهم.